در خصوص زمان بیدار شدن از خواب صبحگاهی، دو دسته مختلف از افراد وجود دارند. اول افرادی که تمایل دارند از شنیدن آواز خوش پرندگان در هنگام صبح لذت ببرند و دوم افرادی که آرزو می‌کنند که ای کاش پرندگان دکمه سکوت داشتند تا بتوانند در سکوت مطلق به خواب لذت بخش خود ادامه دهند و دیرتر از خواب بیدار شوند.
افراد سحرخیز
افراد سحرخیز به کسانی گفته می‌شود که عمدتاً تمایل دارند شب‌ها تا حد امکان زودتر بخوابند و در ساعات اولیه صبح، هنگامی که خورشید در حال طلوع کردن است، از خواب بیدار شوند. این افراد معمولاً در صورت علاقه به چرت نیم روزی، در ساعات اولیه بعدظهر این کار را انجام می‌دهند.
ضرب‌المثل انگلیسی معروفی هست که: پرنده سحرخیز زودتر از بقیه کرم را شکار می‌کند! بر همین مبنا به افراد سحرخیز early bird نیز گفته می‌شود.
شب بیداران
در نقطه مقابل، کسانی که تمایل دارند تا حد امکان در ساعات دیرتر صبح و حتی نزدیک به ظهر یا بعدظهر از خواب بیدار شوند، شب را تا دیر وقت بیدار بمانند و بازدهی بیشتری در این شرایط دارند را افراد شب بیدار می نامند.
در حقیقت این افراد در هنگام شب انرژی بیشتری دارند و تمایل دارند در طول روز بخوابند و شب را به انجام کارهای خود بپردازند.
ویژگی افراد سحرخیز چیست؟
سحرخیزان به طور کلی زود می‌خوابند و زود بیدار می‌شوند، دوست دارند با شروع روز حال خوبی داشته باشند و بیدار ماندن برای آن‌ها بعد از یک ساعت مشخص مشکل است. افرادی که سحرخیز هستند، ارتباط بهتر و موثرتری با جامعه خواهند داشت و به طور کلی راحت‌تر خود را با شرایط کاری، تنظیم برنامه‌های روزانه وفق می‌دهند و در هماهنگ شدن با اجتماع موفق‌تر هستند و منظم‌تر به نظر می‌رسند.
همچنین بر اساس تحقیقات صورت گرفته توسط محققان، داشتن یک الگوی خواب شبیه افراد سحرخیز می‌تواند منجر به بهبود شرایط روانی، داشتن احساسات مثبت‌تر و بهره‌مندی از وضعیت سلامتی بهتر منجر خواهد شد.
افراد شب بیدار چه ویژگی‌هایی دارند؟
این افراد که با اصطلاح جغد شب نیز شناخته می‌شوند، تا دیر وقت بیدار می‌مانند، به طور کلی به خواب علاقه زیادی دارند و از آن لذت می‌برند، تمایل دارند در ساعات بعد از صبح بیدار شوند و در این زمان بهترین احساس را دارند، شب‌ها انرژی بیشتری دارند، اگر زود بیدار شوند احساس خستگی خواهند داشت و در طول روز هوشیاری کمتری دارند.
شب بیداری چندین جنبه منفی دارد. از آنجایی که قسمت اعظمی از جامعه بر اساس یک برنامه منظم روزانه که حدوداً از ساعت ۹ صبح آغاز می‌شود و تا ۵ بعدظهر ادامه دارد مشغول فعالیت‌های خود هستند، کسانی که دیر از خواب بیدار می‌شوند از تمام این فعالیت‌ها و خدمات اجتماعی نظیر مدرسه، دانشگاه، برنامه مشاغل مختلف، خدمات بانکی و … دور خواهند ماند و به طور کلی همراهی کمتری با جامعه خواهند داشت. همچنین برخی مطالعات نشان می‌دهند افرادی که به شب بیداری عادت دارند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌ها و اختلالات روانی قرار دارند و به طور کلی سطح سلامتی پایین تری خواهند داشت.
علت تبدیل شدن الگوی خواب به شب بیداری چیست؟
محققان بر اساس یکسری تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۰ انجام شد، دریافتند که عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در تغییرات الگوی خواب طبیعی نقش داشته باشند. اما عوامل ژنتیکی را نمی‌توان موثر ترین عامل قلمداد کرد.
ایجاد تغییرات مقطعی در برنامه خواب می‌تواند باعث بروز شب بیداری شود. به عنوان مثال با نمایان شدن بیماری کرونا، بسیاری از مشاغل، مدارس، دانشگاه‌ها و … تصمیم گرفتند که به صورت مجازی یا دور کاری به فعالیت‌های خود ادامه دهند. همین عامل سبب شد تا افراد زیادی به شب بیداری روی بیاورند.
همچنین برخی شواهد نشان می‌دهند که زنان بیشتر از مردان تمایل به سحرخیزی دارند. احساس مسئولیت پذیری، وظیفه شناسی و علاقه به نظم زیاد نیز از دیگر عواملی هستند که در سحرخیزی نقش مهمی دارند.
چگونه الگوی خواب خود را تغییر دهیم؟
– اگر در طول روزهای کاری هفته برنامه خواب مناسبی دارید، سعی کنید در آخر هفته‌ها نیز این برنامه را رعایت کنید و از بیدار ماندن تا ساعات دیروقت در روزهای تعطیل اجتناب کنید.
– وعده‌های غذایی منظم و متعادل بخورید.
– اگر در ساعاتی از بعدظهر احساس خواب آلودگی دارید، یک چرت کوتاه بزنید.
– کیفیت خواب خود را بالا ببرید.
– با یک دکتر متخصص در صورت نیاز مشورت کنید.
توجه داشته باشید که تغییر الگوی خواب در ابتدا ممکن است دشوار باشد، ولی با گذشت زمان، ساعت بدن شما به وضعیت جدید عادت پیدا می‌کند و شما هم می‌توانید یک فرد سحرخیز باشید.